Արքայանարինջը՝ բնության ամենաօգտակար մրգերից մեկը
Վերջերս սոցիալական ցանցերում տարածվեց մի կատակերգական «նորություն», թե իբրև բժիշկները բացահայտել են, որ արքայանարինջ ուտելը «առաջացնում է»… կախվածություն, երջանկություն, լավ տրամադրություն և անդիմադրելի ցանկություն՝ ևս մեկ հատ ուտելու։ Իրականում գիտնականներն արդեն տասնամյակներ շարունակ ուսումնասիրում են այս վառ նարնջագույն պտուղը և միաձայն եզրակացնում են՝ արքայանարինջը (persimmon, Diospyros kaki) աշխարհի ամենաօգտակար մրգերից մեկն է։ Այն ոչ միայն համեղ է, այլև իսկական վիտամինային ու հակաօքսիդանտային «ռումբ»։

1. Վիտամինային կազմ՝ անհավանական հարուստ
100 գրամ արքայանարինջը պարունակում է՝

Վիտամին C՝ օրական նորմայի 80–100%-ը (ավելի շատ, քան նարինջը և կիտրոնը միասին վերցրած)
Վիտամին A (բետա-կարոտին)՝ օրական նորմայի մինչև 200%-ը
Վիտամին B6՝ 15–20%
Վիտամին E, K, ֆոլաթթու (B9)
Այս համադրությունը դարձնում է արքայանարինջը իմունային համակարգի լավագույն բնական պաշտպաններից մեկը։ Հատկապես ձմռանն ու գարնանը, երբ կա վիտամին C-ի դեֆիցիտ, մեկ-երկու արքայանարինջ օրական կարող է փոխարինել դեղատնից գնված սինթետիկ վիտամիններին։

2. Հակաօքսիդանտների գերհզոր աղբյուր
Արքայանարինջը հարուստ է պոլիֆենոլներով, ֆլավոնոիդներով (կատեխին, գալոկատեխին, բետուլինաթթու) և տանիններով։ Այս նյութերն ունեն հզոր հակաօքսիդանտային ազդեցություն՝

Նվազեցնում են օրգանիզմում բորբոքային պրոցեսները
Պաշտպանում են բջիջները ազատ ռադիկալներից
Դանդաղեցնում են ծերացման գործընթացը
Նվազեցնում են քաղցկեղի և սրտանոթային հիվանդությունների ռիսկը
Հետազոտությունները (օրինակ՝ Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2019) ցույց են տվել, որ արքայանարինջի հակաօքսիդանտային ակտիվությունը գերազանցում է խնձորին, խաղողին և նույնիսկ կանաչ թեյին։

3. Սիրտը և արյան անոթները՝ հուսալի պաշտպանության տակ
Արքայանարինջը պարունակում է մեծ քանակությամբ կալիում (320 մգ/100 գ), մագնիում և բջջներ (մոտ 6–8 գ մանրաթել 100 գ-ում)։ Այս երեք բաղադրիչները միասին՝

Նվազեցնում են արյան ճնշումը
Կարգավորում են խոլեստերինի մակարդակը
Կանխարգելում են աթերոսկլերոզը
Նվազեցնում են ինֆարկտի և ինսուլտի ռիսկը
Japanese Journal of Nutrition ամսագրում հրապարակված հետազոտությունը ցույց է տվել, որ 12 շաբաթ ամեն օր 1–2 արքայանարինջ ուտող մարդկանց մոտ «վատ» խոլեստերինը (LDL) իջել է 15–20%-ով։

4. Աչքերի առողջության լավագույն ընկերը
Արքայանարինջը պարունակում է ռեկորդային քանակությամբ լյուտեին և զեաքսանտին՝ երկու կարոտինոիդներ, որոնք կուտակվում են ցանցաթաղանթում և պաշտպանում են աչքերը ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներից և օքսիդատիվ սթրեսից։ Կանոնավոր օգտագործումը նվազեցնում է տարիքային մակուլյար դեգեներացիայի (AMD) և կատարակտի ռիսկը 40–50%-ով (ըստ American Journal of Clinical Nutrition):

5. Մարսողություն և նիհարում
Արքայանարինջը հարուստ է պեկտինով և լուծվող մանրաթելերով։ Այն՝

Բարելավում է աղի շարժունակությունը
Օգնում է փորկապության դեմ
Կարգավորում է ախորժակը
Նվազեցնում է գլիկեմիական ինդեքսը (GI ≈ 50)՝ շաքարային դիաբետով հիվանդների համար հարմար միրգ է
Մեկ միջին արքայանարինջը (մոտ 170 գ) պարունակում է ընդամենը 120 կալորիա, բայց երկար ժամանակով հագեցնում է։

6. Հակավիրուսային և հակաբակտերիալ հատկություններ
Արևելյան բժշկությունը դարեր շարունակ օգտագործել է արքայանարինջը որպես բնական հակաբիոտիկ։ Ժամանակակից հետազոտությունները հաստատում են, որ տանում է՝

Պայքարում է Staphylococcus aureus, E.coli և Candida սնկերի դեմ
Ունի հակավիրուսային ակտիվություն (ներառյալ գրիպի որոշ շտամների դեմ)
Օգնում է կոկորդի ցավի և բերանի խոռոչի բորբոքումների ժամանակ

7. Հղիության ընթացքում՝ անգնահատելի օգուտ
Հղի կանանց համար արքայանարինջը իդեալական է՝

Ֆոլաթթուն կանխարգելում է նյարդային խողովակի արատները
Երկաթը և վիտամին C-ն պայքարում են անեմիայի դեմ
Կալցիումը և մագնիումը օգնում են ոսկրերի ձևավորմանը
8. Կոսմետոլոգիայում՝ բնական գեղեցկության գաղտնիք
Արքայանարինջի դիմակները հայտնի են Հարավային Կորեայում և Ճապոնիայում։ Տանինները ձգում են մաշկը, վիտամին A-ն և C-ն լուսավորում են պիգմենտային բծերը, իսկ հակաօքսիդանտները դանդաղեցնում են կնճիռների առաջացումը։

Ինչպե՞ս ընտրել և ուտել
Լավագույնը հասած, փափուկ արքայանարինջն է (օրինակ՝ «Հաչիա» տեսակը)։ Չհասածը շատ տտիպ է տանինների պատճառով։
Կարելի է ուտել թարմ, ավելացնել աղցանների, սմուզիների, թխվածքաբլիթների մեջ կամ չրել։
Չրացած արքայանարինջը պահպանում է օգտակար հատկությունների 90%-ը։

Զգուշացումներ
Չափից շատ ուտելու դեպքում (օրական 5–6 հատից ավելի) կարող է առաջանալ փորկապություն (տանինների պատճառով)
Շաքարային դիաբետով հիվանդները պետք է հաշվի առնեն գլիկեմիական բեռը
Երիկամներում քար ունեցողները խորհրդակցեն բժշկի հետ (օքսալատների բարձր պարունակության պատճառով)
Եզրակացություն
Արքայանարինջը ոչ թե պարզապես համեղ աշնանային միրգ է, այլ իսկական սուպերֆուդ՝ գիտականորեն ապացուցված օգտակար հատկություններով։ ՝ իմունիտետից մինչև հակատարիքային ազդեցություն։ Եթե դեռ չեք փորձել, ժամանակն է սկսել։ Եվ հիշեք՝ բժիշկներն իսկապես «բացահայտել են», որ արքայանարինջ ուտելը առաջացնում է… միայն դրական հետևանքներ։